Groepers maken & Groepers vormen

Korstiaan Karels

Korstiaan Karels - Onderwijsadviseur

>> Groepers maken & Groepers vormen direct bestellen.

Informatie

Prijs	24.95
Leeftijd	4+
Aantal spelers	4 - 36 spelers
Uitgever	OMJS
Speelduur	Diverse spelvormen van 5-45 minuten
Puntenbeoordeling
Educatief
Speelplezier
Differentiatie
Uitdaging
Strategie
Creativiteit
Herspeelbaarheid

Inhoud

Groepers - vormen bestaat uit:

1 doosje, A6 formaat.
1 set van 40 kaarten, kleur.
Een algemene handleiding.

Groepers - maken bestaat uit:

1 doosje, A6 formaat.
1 set van 36 kaarten, kleur.
Een algemene handleiding.

Groepers vormen en Groepers maken zijn twee sets met kaarten die ingezet kunnen worden bij groepsvorming om het proces van groepsdynamiek te ondersteunen. Hieronder beschrijven we beide sets. De doosjes zijn los of als combinatieset te bestellen.

€ 24,95 (combinatieset)
€ 8,22 (groepers maken)
€ 16,49 (groepers vormen)

Groepers - vormen

Op het moment dat leerlingen voor het eerst bij elkaar in de klas komen, start het proces van groepsvorming. Dit proces wordt ook wel groepsdynamiek genoemd. Een groep, zoals een klas, vormt zich volgens een bepaald aantal fasen. Deze fasen zijn beschreven door o.a. Tuckman (1965). Als leraar kun je dit proces begeleiden door activiteiten in te zetten die bijdragen aan een positief groepsklimaat. Door aandacht te besteden aan de sociale processen in een groep kun je leerlingen verantwoordelijkheid geven, ook voor elkaar.

Deze uitgave biedt 40 activiteiten om een prettig groepsklimaat te creëren en de verbondenheid tussen leerlingen te versterken. De activiteiten zijn zowel geschikt voor het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs.

Groepers - maken

Werken in groepjes is een organisatievorm die wordt gebruikt. Deze samenstellingskaartjes helpen je om snel en efficiënt groepjes te maken. Deze uitgave bevat 36 unieke kaartjes waarmee je snel en efficiënt personen kunt verdelen in groepjes. Deze kaartjes deel je aan het begin van een activiteit of les uit aan de leerlingen of deelnemers.

Op verschillende manieren (op vorm, kleur, dier, getal, letter) verdeel je de groep in kleinere groepjes. Op deze manier kun je willekeurig tweetallen of groepjes van drie tot zes personen samenstellen. Handig om in te zetten bij coöperatief leren of bij de spelvormen van Groepers vormen.

Beschrijving

Groepers - vormen

Als leraar ben je geen toeschouwer die van een afstand bekijkt welke sociale processen zich afspelen in de groep, maar stap je in de rol van regisseur en kun je daadwerkelijk het verschil maken. Dat kun je doen door met de klas verschillende werkvormen uit te voeren die ruimte bieden aan de psychologische behoefte van de groepsleden op dat moment. Tuckman onderscheidt vijf fasen in dat groepsproces en in iedere fase spelen andere vragen. De werkvormen die in deze kaartenset worden aangeboden houden daar rekening mee.

Fase 1 Orientatie
De eerste fase is de orientatiefase. Deze fase duurt meestal 1 á 2 weken en kennismaking met elkaar staat centraal. Leerlingen willen weten wie er naast hen komt te zitten, wat de afspraken zijn en of de anderen hen wel aardig vinden. In deze fase worden werkvormen gedaan zoals het maken van een groepskunstwerk, samen het lokaal inrichten, bingo met de namen en kenmerken van de leerlingen en voorstelactiviteiten.

Fase 2 Macht
Hoewel deze fase in de literatuur ook wel ‘storming’ genoemd wordt, gaat de uitgever uit van het begrip macht. In deze fase kunnen veel onenigheid, ruzie en conflicten voorkomen. Veel kinderen willen weten wie de baas is. Het ik-gevoel is in deze fase sterker aanwezig dan het wij-gevoel. Als dit proces niet goed wordt begeleid, bepalen de dominante leerlingen de regels in de groep. Wanneer deze uit zijn op macht kan er een heers- en verdeelcultuur ontstaan. Een voorbeeld van een activiteit die in deze fase wordt uitgevoerd is deze:

‘Alle leerlingen lopen zonder te praten door de klas. Zonder geluid moeten de leerlingen allemaal tegelijkertijd stil gaan staan. Non-verbale communicatie is wel toegestaan. De bedoeling is dat de leerlingen gezamenlijk tot een idee komen om als groep stil te staan. Het ik-moment moet een wij-moment worden. Na deze activiteit wordt het gesprek gevoerd over de rol die de leerlingen hebben ingenomen. Wie neemt de leiding, hoe komt dat en wat doet dat met jou?’

Fase 3 Affectie
In de fase van Affectie wordt bepaald hoe leerlingen met elkaar omgaan. De waarden en normen van de groep worden vastgelegd en vertaald naar het gewenste alledaagse gedrag. Activiteiten die in deze fase kunnen gedaan worden zijn bijvoorbeeld het samen opstellen van klasseregels.

Fase 4 Prestatie
Na ongeveer 6 tot 9 weken komt de groep in de ‘prestatiefase’. Bij een positieve groep kan er dan hard gewerkt worden en veel samengewerkt. Leerlingen lossen problemen samen op en maken plezier met elkaar. In deze fase kun je bijvoorbeeld gezamenlijk een groepslied maken, bijzondere herinneringen op een lucratieve manier vastleggen, je leerdoelen vaststellen en met elkaar delen en dergelijke activiteiten.

Fase 5 Afscheid
In de fase van afscheid gaan de groepsleden terugkijken en nadenken over de vraag hoe men in de toekomst contact kan houden. Kenmerkend aan deze fase is dat leerlingen kunnen gaan mopperen, zich terugtrekken of elkaar juist overdreven vaak opzoeken. De rol van de leraar zal moeten zijn om de leerlingen voor te bereiden op het naderende afscheid en ervoor te zorgen dat de groepssfeer tot het einde van het jaar goed blijft. Vooral in groepen acht manifesteert deze fase zich duidelijk. Het ophalen van herinneringen en het – nog één keer – samen iets leuks of gezelligs doen, zijn activiteiten die in deze fase belangrijk zijn.

Groepers - maken

Bij een aantal activiteiten moet de groep verdeeld worden in kleine groepjes. Om dit snel en efficiënt te laten verlopen kun je gebruik maken van de kaarten uit de set Groepers maken. De kaarten zijn geschikt om snel tweetallen of groepjes van 3 tot 6 personen te vormen. Er zijn namelijk 6 kleuren kaarten en van elke kaart staat een geometrische vorm, een dier, een cijfer en een letter.

De leerkracht bepaald van tevoren hoe je de groepsaantallen organiseert en biedt duidelijke instructie. Vervolgens worden de kaarten willekeurig uitgedeeld en wordt verteld hoe de personen bij elkaar moeten gaan zitten.

Voorbeelden van samenstellingen zijn:

Per kleur: alle rode bij elkaar of van elke kleur een persoon per groepje
Per figuur: alle vierkanten bij elkaar of van elk figuur een persoon per groepje
Per letter: alle A’s bij elkaar of van elke letter een persoon per groepje
Per cijfer: alle enen bij elkaar of van elk cijfer een persoon per groepje
Per dier: alle uilen bij elkaar of van elk dier een persoon per groepje.

Vorm tweetallen op basis van cijfers, bijvoorbeeld een 1 en een 2 bij elkaar of varieer met andere elementen. Allerlei combinaties zijn mogelijk, maar de gebruiker moet er wel van tevoren goed over nadenken welke variant ingezet gaat worden en welke kaarten er dus uitgedeeld moeten worden.

Beoordeling

Ontwikkelingsgebieden

De werkvormen zijn primair bedoeld om het pedagogisch klimaat te ondersteunen en te werken aan een positieve sfeer in de groep. Behalve het domein van de sociale vaardigheden zijn er geen bewuste ontwikkelingsgebieden en vakken te onderscheiden. De kaarten ‘groepers maken’ kunnen bij allerlei vakgebieden worden ingezet.

Recensie

Het is een goede zaak dat er meer aandacht is gekomen voor het proces van groepsdynamiek én de rol van de leerkracht daarin. Door werkvormen op een toegankelijke manier uit te geven in de vorm van kaarten geeft de uitgever leerkrachten laagdrempelig gereedschap in handen om nadrukkelijk die rol te nemen. De werkvormen zijn gemakkelijk toepasbaar. De benodigdheden staan vermeld en de uitleg is begrijpelijk en niet onnodig gedetailleerd.

De makers van Groepers vormen schrijven dat zij de fasen van Tuckman (1965) als uitgangspunt hebben genomen. In de meeste literatuur over groepsdynamiek wordt doorgaans gekozen voor de termen ‘forming, norming, storming, performing en adjourning of termination. Zie bijvoorbeeld het artikel van Anton Horeweg op wij-leren.nl. Het is uiteraard geen enkel punt om andere termen te gebruiken. Voor de gebruiker is het echter wel van belang om de onderlinge relatie tussen de fasen van en norming (affectie) en storming (macht) zich goed te realiseren. In het boek Ontwikkeling in de groep van Marianne Luitjes en Ilona de Zeeuw-Jans wordt erop gewezen dat in een groep met duidelijke leiding de normingsfase aan de stormingsfase voorafgaat. Een leerkracht die goede leiding geeft aan het klassemanagement en het groepsproces, neemt zelf het initiatief in het formuleren en bepalen van de groepsregels. Daardoor kan je de fase van norming (affectie) naar voren halen. De fase van storming (macht) krijgt dan de functie van het ‘ijken’ van de groepsregels aan de praktijk. De aangeboden en aangeleerde regels worden in deze fase verinnerlijkt. Voor meer rust in de groep is een sterkere focus op de normingsfase dan wel van belang. Wat dat betreft komt de leerkracht er met deze set kaartjes wat karig af. Slechts vijf van de veertig werkvormen zijn bedoeld voor de affectie- of normingsfase. Een boek dat wél nadrukkelijk aandacht geeft aan deze fase is Goed van Start van uitgeverij Bazalt. Deze opmerking doet overigens niets af aan de verder prima uitgave.

Een laatste opmerking die gemaakt moet worden als tip voor de gebruiker: Sluit groepsvormende activiteiten altijd af met een evaluatief gesprek waar de leerlingen/deelnemers feedback krijgen op hun gedrag ten opzichte van elkaar. De activiteiten moeten nadrukkelijk het doel dienen van groepsvorming en dat moet ook onder woorden worden gebracht. Op die manier léren kinderen ook van hun gedrag. Het gevaar kan anders bestaan dat sommige werkvormen niet verder komen dan gezellige energizers. Prima om de sfeer te verhogen, maar niet meer de doelgerichte interventie van een leerkracht die met inzicht in groepsdynamica stuurt op het groepsproces.

Tot slot: Een sterk idee van de uitgever om Groepers vormers als combinatieset uit te geven met de Groepers maken. Dit maakt de drempel voor leerkrachten lager om vaker coöperatieve werkvormen in te zetten met wisselende samenstellingen.