Filosoferen doe je zo

Arja Kerpel

Arja Kerpel - Leerkracht en specialist hoogbegaafdheid

>> Filosoferen doe je zo direct bestellen.

Informatie

Prijs	29.95
Leeftijd	8 - 12 jaar
Aantal spelers	5 - 25
Uitgever	Damon
Speelduur	45 minuten
Puntenbeoordeling
Educatief
Speelplezier
Differentiatie
Uitdaging
Strategie
Creativiteit
Herspeelbaarheid

Inhoud

De filosofiemethode Filosoferen doe je zo (Deel 2, Groep 5 – 8) van Rob Bartels en Marja van Rossum.

Bij dit boek zit een DVD met werkbladen in kleur, muziekfragmenten etc.

Beschrijving

Hoe filosofeer je met kinderen?

Het boek Filosoferen doe je zo bestaat uit twee delen:

Het eerste gedeelte is een werkwijzer, een inhoudelijk gedeelte over wat filosoferen is, waarom en hoe je het doet.
Het tweede gedeelte is een concreet uitgewerkt programma voor groep 5 tot en met 8.

Het is belangrijk dat een leerkracht helder heeft wat filosoferen nu precies is. Het lijkt namelijk een containerbegrip te worden, dat iedereen op zijn eigen manier invult. Daarom is het goed dat de auteurs eerst duidelijk in beeld brengen wat nu een filosofisch gesprek is.

Kenmerken filosofisch gesprek

Het eerste kenmerk van een filosofisch gesprek heeft betrekking op de vragen die centraal staan. Die zijn van een heel andere orde dan vragen bij een gewoon gesprek. Het zijn hogere orde vragen. Je kunt ze onderzoeken door erover na te denken, je hoeft er niet voor op zoek naar feiten.
Het tweede kenmerk van een filosofisch gesprek is dat het een dialoog is. Dat wil zeggen: een uitwisseling van vragen en antwoorden, gericht op gezamenlijk nadenken. Het is geen discussie, waarbij je de tegenstander met argumenten wil overtuigen van jouw mening.
Het derde kenmerk is het bereiken van verdieping door redeneren en begripsvorming. In een filosofisch gesprek gebruiken kinderen bewust strategieën om te redeneren.

Opbouw van een filosofisch gesprek

Een filosofisch gesprek bestaat uit vier fasen:

De opening met de startvraag. Zorg voor een prikkelende vraag, laat daarna een stilte vallen.
De vervolgvragen. Gebruik vervolgvragen alleen als de dialoog een nieuw impuls nodig heeft.
De verdieping. Dit is het focussen op een aspect, idee of redenering. Meestal moet de leerkracht het initiatief nemen voor de verdiepingsfase.
De afronding. Bij filosoferen gaat het niet om een gezamenlijke conclusie of consensus. Het is goed om de kinderen als afronding van het gesprek hun inzichten vast te laten leggen. Dat kan op verschillende manieren.

Tips voor de leerkracht

Bij filosoferen gaat het niet om de dialoog tussen de leerkracht en de kinderen, maar om de dialoog tussen de kinderen onderling. Een valkuil bij het filosoferen is dat je als leerkracht teveel op de voorgrond bent. Enkele tips om dit te verminderen:

Luister goed, maar houdt altijd je eigen opvatting voor je. Stuur het gesprek niet in de richting van een opvatting.
Wees nieuwsgierig en vraag door. Probeer hun gedachtegang te volgen.
Laat stiltes vallen, wacht waar de kinderen mee komen.

Doelstellingen

Een filosofisch gesprek heeft geen concrete doelstellingen, zoals een rekenles. De doelen van het filosoferen zijn lange termijndoelen. Er zijn verschillende typen doelstellingen:

Inhoudelijke doelstellingen, waarbij het gaat om kennis verwerven.
Doelen met betrekking tot het ontwikkelen van denkvaardigheden.
Doelen op het gebied van persoonlijke zingeving.
Doelen om de gespreksvaardigheden voor de dialoog te ontwikkelen.

Handleiding

Het tweede deel van het boek is het programma. De thema’s in deze handleiding kennen een vaste opbouw in vier stappen:

Van kinderen. Hierin staan fragmenten van gesprekken.
Oriëntatie. Hierdoor krijg je zicht op de vele aspecten die bij het thema horen.
Voorbereiding. Dit zijn de praktische aanwijzingen.
Uitwerking. Dit is het gesprek zelf. Bij elke les zit een werkblad.

Beoordeling

Ontwikkelingsgebieden

Democratisch burgerschap vraagt om bepaalde competenties, die de kinderen moeten ontwikkelen. De belangrijkste competenties zijn:

Het erkennen van verschillen.
Het in dialoog gaan over de verschillen.
Het waarderen van verschillen.
Het vreedzaam oplossen van conflicten.
Het in staat zijn om een oordeel te vormen.
Het ontwikkelen van een eigen identiteit, waardoor hij verantwoordelijkheid kan dragen voor zijn handelen.

Pluspunten

Positieve punten aan deze methode zijn:

Het is goed dat er eerst uitgebreide informatie staat over wat filosoferen is en hoe je een goed filosofisch gesprek voert.
Het is een doorgaande lijn om met kinderen te filosoferen.
Er zit een DVD bij met werkbladen.

Tot slot

Als je filosofie een structurele plek wilt geven in het curriculum, is het goed om hier een methode voor te hebben. Dan voorkom je dat elk jaar dezelfde onderwerpen aan bod komen. Van deze methode bestaat ook Deel 1, voor groep 1 - 4. Als je beide delen hebt, heb je dus een complete filosofiemethode. Goed voor úren denkplezier.